Jozef Israels

(Groningen 1824 – 1911 Den Haag)

Een van de beroemdste kunstenaars die het kustplaatsje al vroeg ontdekte was Jozef Israëls (1824-1911), misschien wel de bekendste vertegenwoordiger van de Haagse School. Israëls was in 1855 naar Zandvoort verhuisd waar hij voor het eerst kennismaakte met het vissersleven. In eerste instantie was hij gefascineerd door het landschap en pathetische onderwerpen zoals wachtende echtgenoten, dreigende luchten en het onmenselijk zware werk. Uit de vroege periode stammen werken zoals Langs moeders graf (1856), Na de Storm (1858) en Verdronken Visser (1861). In deze donkere schilderijen staat het lijden van de mensen centraal. In 1863 schilderde hij voor het eerst een lichtvoetiger tafereel: spelende kinderen aan het strand. Een kleine tien jaar later maakte hij Kinderen der Zee (1872), tegenwoordig in de collectie van het Rijksmuseum Amsterdam, dat bij de eerste vertoning ervan erg goed werd ontvangen. Afgebeeld zijn vier kinderen, enkeldiep in het water met op de achtergrond de uitgestrekte zee. In de verte zijn nog net een paar schepen te zien. De aandacht van de kinderen gaat uit naar een klein speelgoedbootje dat in het midden dobbert. Het jongste kind zit veilig bij haar oudere broer achter op zijn rug.

Volgens Dieuwertje Dekkers, die haar proefschrift wijdde aan Israëls als schilder van het vissersgenre, kan dit werk uit 1872 gezien worden als een vroeg voorbeeld van de Haagse School waar kunstenaars zoals Anton Mauve (1838-1888), Jacob Maris (1838-1899), Jan Hendrik Weissenbruch (1824-1903) en Hendrik Willem Mesdag (1831-1915) deel van uitmaakten. Centraal stonden het Hollandse landschap, de realitische weergave van het dagelijks leven, de vlotte penseelstreken en de grijstinten.

Dit onderwerp zou Israëls nog vele malen schilderen. Sommige motieven komen vaak terug en zijn daarom gemakkelijk herkenbaar. Omdat deze schilderijen veel verzameld werden door Engelse verzamelaars hebben deze motieven Engelse namen gekregen. Zeer herkenbaar zijn Piggy Back of Pick a Back (een kind zit bij een ander kind op de rug), The Launch (een bootje wordt te water gelaten), A Yachting party (in het midden zijn meerdere bootjes te zien) en A little girl with a clog (een klein meisje met een dobberende klomp aan een touwtje). Israëls schilderde deze taferelen tot aan zijn dood. Er wordt geschat dat hij zo’n honderd werken maakte met dit onderwerp. Een belangrijke bijdrage aan de populariteit van deze schilderijen en het genre an sich was een uitgave door A.C. Kruseman in 1861. Jozef Israëls liet, op verzoek van de uitgever, een album maken met prenten van strandtaferelen getiteld Kinderen van de Zee. Schetsen naar het leven aan onze Hollandsche stranden. Dit album vond gretig aftrek en werd verschillende malen herdrukt. Nicolaas Beets, een van de eerder genoemde schrijvers die het leven van de vissers verheerlijkte, verzorgde de teksten bij deze afbeeldingen.