Jan Sluijters
"Landschap Amsterdam"
JAN SLUIJTERS
’s-Hertogenbosch 1881-1957 Amsterdam
LANDSCHAP AMSTERDAM
1905
Olieverf op doek
29,5 x 29 cm.
Gemonogrammeerd linksonder: JS (ineen)
Gedateerd in verso: 1905
Dit werk is opgenomen in het archief van het RKD onder afbeeldingnummer 0000274028.
Het landschap uit 1905 is waarschijnlijk vervaardigd in de omgeving van Amsterdam, waar Sluijters op dat moment verbleef. In januari van dat jaar was hij met zijn vrouw op de Prix de Rome-reis naar het zuiden getrokken. Hij bezocht Italiaanse steden als Rome, Napels, Florence en Venetië waar hij in musea kopieën naar Italiaanse meesters maakte en reisimpressies tekende. In september keerde hij terug naar Amsterdam, en in de laatste maanden van dat jaar moet hij het landschap geschilderd hebben. De lichte, bewolkte lucht doet zeer Hollands aan, de wieken van een molen zijn te zien op de achtergrond en de lage horizon brengt de werken van de Haagse School in herinnering. De kleine figuur met een boot zou wel eens een rietsnijder kunnen zijn: wellicht is het schilderij bij het Naardermeer, waar al ruim een eeuw riet gesneden wordt, gemaakt. Het kleine doek doet niet zeer modern, maar ook zeker niet traditioneel aan. In de dik opgebrachte wolken heeft Sluijters de verf op een vrije manier behandeld: het materiaal mag gezien worden. Het is daarin heel anders dan de schilderijen die Sluijters in Italië maakte en opstuurde naar de jury van de Prix de Rome. Dat was geen toeval, want de jonge kunstenaar maakte in deze jaren zeer uiteenlopend werk. Enerzijds de schilderijen die hij toonde aan de conservatieve jury, die hem zijn reisbeurs van 1200 gulden per jaar verstrekte, anderzijds het werk dat hij zelf wilde maken in zijn zoektocht naar een eigen stijl: modern werk dat aansloot bij de vooruitstrevende experimenten van zijn tijd. Hoewel de jury niet geheel positief was over het werk dat Sluijters in 1905 maakte, werd hem het jaargeld toch opnieuw toegekend en begin 1906 vertrok hij op een nieuwe reis, ditmaal naar Parijs. Deze reis zou wel zijn laatste gesubsidieerde zijn: de moderne werken die hij maakte in de Franse hoofdstad werden niet gewaardeerd en zijn jaargeld werd beëindigd.
Toen Sluijters eind 1906 terugkwam in Nederland was, mede door het intrekken van zijn subsidie, zijn bekendheid gegroeid en werd hij gezien als een pionier van het Nederlandse modernisme. Hij vestigde zich tijdelijk op de 2e Jan Steenstraat 80, waar het atelier van Leo Gestel was, en in verhuisde in maart naar de Kostverlorenkade waar ruim een jaar later zijn dochter geboren zou worden. In deze Amsterdamse periode maakte Sluijters het ‘Plein in Amsterdam Oud-West’, dat net als het landschap bescheiden van formaat is. Het is een in olieverf op board geschilderde impressie van een stadsdeel, voornamelijk in paarsblauwe tonen. Wat een verschil tussen het landschap en dit plein! Het landschap uit 1905 toonde al wat schetsmatige toetsen, maar op het plein is nog maar weinig te herkennen. Het lichtgekleurde deel zou bestrating kunnen zijn, het groen linksvoor een gazon met wat struiken en wellicht twee lantaarnpalen? Achterin de huizen en meer groen, en rechts voorin wellicht de suggestie van voetgangers. Duidelijk geïnspireerd door de Franse modernisten ging Sluijters losser om met de weergave van de zichtbare werkelijkheid, hoewel hij deze nooit veel meer zou loslaten dan in dit werk.