Henri le Fauconnier
Le Fauconnier in Nederland
Het contrast tussen de kosmopolitische stad Parijs en het kleine stadje Veere in Zeeland aan het begin van de twintigste eeuw moet op zijn minst opvallend zijn geweest. Henri Le Fauconnier ervoer het verschil tussen deze twee werelden aan den lijve toen hij in de zomer van 1914 met zijn vrouw Marousia in Veere aankwam. De Franse kunstenaar kwam daar op aanraden van zijn Nederlandse vriend Conrad Kickert, die jarenlang in Parijs had gewoond en deel had uitgemaakt van Le Fauconniers kring, de kubisten van Montparnasse.
Kickert was kunstenaar en kunstcriticus en verbleef in juni 1914 in Nederland; hij woonde met zijn vrouw in het werfhuis in Veere. Vanwege de oorlogsdreiging besloot hij voorlopig niet terug te keren naar Parijs. Hij nodigde Le Fauconnier uit, die zijn uitnodiging aannam: hij kende Veere van een paar ansichtkaarten die Kickert hem had gestuurd, en het leek hem een goede plek om te werken. Had hij zich als inwoner van de belangrijkste en meest bruisende stad in de kunstwereld een leven in Zeeland kunnen voorstellen?
De oorlog hield Le Fauconnier in Nederland. Na een verblijf van enkele maanden in Veere vestigde hij zich met zijn vrouw in Amsterdam, waar ze tot 1920 woonden. In de zomers van 1915 en 1916 verbleven ze in Zandvoort en in 1919 in Bergen.
De kubistisch-expressionistische stijl van Le Fauconnier verspreidde zich verder in Nederland via de kunstenaarsvereniging ‘Het Signaal’, opgericht door hem en Piet van Wijngaerdt in 1916. De kunstenaars binnen Het Signaal maakten rijkelijk gebruik van schaduw, sterke kleuren, lijnen en vlakken om een grotere mate van innerlijke diepte te bereiken. Hun werk legde de basis voor het donkere, figuratieve expressionisme van de Bergense School. Hoewel Le Fauconnier maar een jaar in Bergen woonde, was zijn aanwezigheid cruciaal voor de ontwikkeling van deze nieuwe stijl, deels omdat hij de schilders in Bergen liet kennismaken met de ideeën van Paul Cézanne. De Bergense School ontwikkelde zich onafhankelijk van verdere internationale trends, omdat Franse en Duitse kunstcentra door de oorlog op een zijspoor waren gezet. Nederlandse kunstenaars moesten hun eigen artistieke richting bepalen. De invloed van de nieuwe beweging is te zien bij kunstenaars als Leo Gestel, Jan Sluijters en Charley Toorop, maar ook bij de Belgische schilder Gustave De Smet, die tijdens de oorlogsjaren in Nederland verbleef en hier de overstap maakte naar een expressionistische schilderstijl.
Toen Le Fauconnier Mons na een jaar verliet, was ook de School van Mons over haar hoogtepunt heen. De schilder zou niet lang daarna naar Frankrijk terugkeren.
